https://amsterdam.ninkilim.com/articles/gaza_tribunal/tr.html
Gazze’deki abluka nihayet kırıldığında ve gazeteciler, BM araştırmacıları ve adli tıp ekiplerinin ilk dalgası içeri girmeye izin verildiğinde, dünya modern savaşta eşi görülmemiş bir yıkım ve insan kaybı ölçeğiyle karşı karşıya kalacak. Şu anda bile, sınırlı erişim ve tartışmalı rakamlarla, yıkımın ana hatları şaşırtıcı. Ancak gerçek hesaplaşma, Gazze açılana kadar gelmeyecek.
Yaklaşık 365 km²’lik bir alanda—Detroit’in büyüklüğünden biraz fazla ve Hiroşima’nın yaklaşık üçte biri—Gazze, kaydedilmiş tarihte kilometrekare başına en yoğun bombardımanlardan birini yaşadı. Bağımsız analizler, İsrail’in Ekim 2023’ten bu yana 100.000 tondan fazla patlayıcı attığını gösteriyor. Bağlam için: Tek bir atom bombasıyla yok edilen Hiroşima, 15.000 ton TNT eşdeğeri bir yıkım aldı. Dolayısıyla Gazze, zaten dünyadaki en yoğun nüfuslu bölgelerden biri olan bir şeritte sıkıştırılmış altı Hiroşima’nın yıkıcı gücüne maruz kaldı.
İkinci Dünya Savaşı benzetmeleri bu aşırılığı vurgular: Dresden (3.900 ton), Hamburg (9.000 ton) ve Londra üzerindeki Blitz (18.000 ton)—hepsi bir araya geldiğinde bile Gazze’nin yaşadığına ulaşamaz. Ancak, sanayi ve askeri hedeflerin önemli olduğu İkinci Dünya Savaşı’nın aksine, Gazze’deki bombardıman ağırlıklı olarak konut altyapısını yerle bir etti. BM şimdi tüm yapıların yaklaşık yüzde 80’inin hasar gördüğünü veya yok edildiğini tahmin ediyor; bu, hastaneler, okullar ve su sistemlerini de içeriyor. Hiçbir modern kentsel çevre bu kadar tamamen yok edilmedi.
Gazze Sağlık Bakanlığı’ndan gelen resmi ölüm rakamları—şimdi 62.000’i aşan—yalnızca kurtarılıp kaydedilen cesetleri yansıtıyor, genellikle çöken hastaneler aracılığıyla. Bunlar, sayılmayanları hariç tutuyor: hala enkaz altında sıkışmış olanlar, erişilemeyen bölgelerde ölenler ve açlık veya tedavi edilmemiş hastalıklardan ölenler.
Bağımsız bilimsel çalışmalar daha yüksek bir gerçeğe işaret ediyor. The Lancet (2025), 2024 ortasına kadar ölümlerin yaklaşık yüzde 41 oranında eksik sayıldığını göstermek için yakalama-yeniden yakalama modellerini kullandı. Nature’ın Gazze Ölüm Oranı Anketi, Ocak 2025’e kadar 75.000’den fazla şiddet kaynaklı ölüm ve açlık ile bakım eksikliğinden 8.500 şiddet dışı ölüm tahmin etti. Birlikte, bunlar gerçek kaybın zaten 80.000–90.000 cana yaklaştığını gösteriyor.
Açlık ölümleri özellikle dehşet verici: Ağustos 2025 sonlarında, BM destekli açlık gözlemcileri kuzey Gazze’de kıtlık olduğunu doğruladı ve en az 300 açlık ölümü, bunlardan 117’si çocuk dahil. Bu rakamlar, bomba tonajı gibi, asgari olarak anlaşılmalıdır. Tam hesaplaşma, yalnızca sistematik adli tıp ve epidemiyolojik araştırmalar mümkün olduğunda ortaya çıkacak.
Sınırlar nihayet açıldığında, soyut olan somut hale gelecek. Gazeteciler yalnızca yıkıntıları değil, aynı zamanda hayatta kalanların günlük mücadelesini de belgeleyecek. BM misyonları, toplu mezarları, yıkılmış mahalleleri ve kritik altyapıyı haritalandırmaya başlayacak. Adli tıp ekipleri—yer yer çalışarak—cesetleri çıkaracak, ölüm nedenlerini belirleyecek ve DNA örneklemesi, diş kayıtları ve izotop testleriyle bireyleri tanımlayacak. Epidemiyologlar, açlık, sepsis, tedavi edilmemiş yaralar ve hastalık salgınlarından kaynaklanan dolaylı ölümleri izlemek için ölüm oranı anketleri derleyecek.
Süreç titiz olacak. Her bomba krateri kaydedilecek, parçalar kataloglanacak ve bilinen silah sistemleriyle eşleştirilecek. Her hastane yıkıntısı, saldırı kayıtlarına ve GPS koordinatlarına karşı değerlendirilecek. Her kazılan mezar fotoğraflanacak, kataloglanacak ve tanıklıklarla bağdaştırılacak. Srebrenitsa veya Ruanda’da olduğu gibi, sonuç görsel, adli ve tanıklık temelli kanıt yığınları olacak—birlikte reddedilemez bir kayıt oluşturacak.
Yıkımın ölçeği düşünüldüğünde—on binlerce yer, 100.000’den fazla yok edilmiş yapı—bu aylar değil, yıllar sürecek bir çalışma olacak. Bu, kaybı nicelendirip sorumluluğu atfeden kapsamlı bir raporla sonuçlanacak.
Hesaplaşma Gazze ile sınırlı kalmayabilir. Temmuz 2024’te Uluslararası Adalet Divanı, İsrail’in işgal altındaki Filistin topraklarındaki yerleşim girişiminin uluslararası hukuka aykırı olduğunu ve devletler ile BM sistemi için harekete geçme yükümlülükleri getirdiğini bildirdi. Bu görüş, teyit edilmiş kıtlık ve Gazze’nin yıkımıyla birleştiğinde, daha geniş bir hesap verebilirlik süreci için güçlü bir yasal temel sağlar.
Filistin Mahkemesi, BM Genel Kurulu’nun himayesinde kurulabilir, 1948’den itibaren suçları incelemekle görevlendirilmiş ve açık bir bağlantı bulunduğu durumlarda 1948 öncesi Mandaterası davalarını değerlendirme yetkisine sahip olabilir. Bu mahkeme, yalnızca bireyleri yargılamakla kalmaz, aynı zamanda kitlesel yerinden etmeler, katliamlar, yerleşim genişlemesi, sistematik askeri işgal ve sınır ötesi operasyonların kesin bir tarihsel kaydını oluşturur.
Genel Kurul, Barış için Birleşme prosedürü altında bir karar kabul ederek Mahkemeyi kurabilir ve BM Genel Sekreteri’nden Filistin Devleti ile bir anlaşma yapmasını isteyebilir. Örnekler mevcut: Kamboçya’daki Olağanüstü Daireler ve Suriye için IIIM, Güvenlik Konseyi politikalarının hesap verebilirliği engellediği durumlarda Genel Kurul eylemleriyle kuruldu.
Karar, derhal bir bağımsız soruşturma mekanizması kurarak kanıtları korumak ve dava dosyalarını hazırlamakla görevlendirir—Mahkeme kurulurken adaletin gecikmesini önler.
Mahkeme, ICC ve IIIM standartlarıyla uyumlu bir merkezi kanıt deposu tutar, suç kaydının gelecek nesiller için korunmasını ve evrensel yargı yetkisi altında ulusal mahkemeler için erişilebilir olmasını sağlar.
Gazze açılana kadar dünya, bilgi ile kanıt arasındaki bir belirsizlikte yaşıyor. Ancak erişim nihayet sağlandığında, açığa çıkanlar o kadar ezici olabilir ki, yalnızca Gazze’nin yıkımıyla değil, aynı zamanda Filistin’deki yüz yıllık cezasızlık tarihiyle de bir hesaplaşmayı zorlar.
Nürnberg, İkinci Dünya Savaşı’nın son savaşlarıyla sınırlı kalmayıp tüm rejimin suçluluğunu tanımladığı gibi, bir Filistin Mahkemesi de ortaya çıkabilir: 1948 Nakba’sından 2025 Gazze’sine ve ötesine kadar davaları ele alma yetkisine sahip.
Böyle bir mahkeme yalnızca hesap verebilirlik sağlamakla kalmaz, aynı zamanda tarihsel gerçeği tanımlar: Filistin halkının nesiller boyunca başına gelenler, tarihin bir kazası değil, milletler hukukuna aykırı bir suçlar sürekliliğiydi.
Metin: Filistin Mahkemesi (“Mahkeme”), Filistin’de ve ilgili sınır ötesi yerlerde 15 Mayıs 1948’den itibaren işlenen ciddi uluslararası insancıl hukuk ve insan hakları ihlallerinden sorumlu kişileri yargılamak için bağımsız bir yargı organı olarak kurulur, yargı izniyle 1948 öncesi İngiliz Mandası içindeki suçları, çatışmayla açık bir bağlantı ve yeterli kabul edilebilir kanıt bulunduğu durumlarda soruşturma takdir yetkisi ile. Not: 1948, Nakba’yı ve işgal dönemi suçlarının başlangıcını sabitler; 1948 öncesi takdir yetkisi, manda dönemi suikastları ve katliamlarının soruşturulmasını mümkün kılar.
Metin: (a) Savaş suçları; (b) İnsanlığa karşı suçlar; (c) Soykırım; (d) İlgili antlaşmalarda ve uluslararası standartlarla uyumlu Filistin yasalarında tanımlı terörizm. Not: Hem klasik uluslararası suçları hem de sivillere/diplomatik tesislere karşı terörizmi kapsar, erken ve geç suçların yargı yetkisine girmesini sağlar.
Metin: 15 Mayıs 1948’den günümüze, 1948 öncesi takdir yetkisiyle. Mekansal kapsam: Gazze, Batı Şeria, Doğu Kudüs ve sınır ötesi eylemler (ör. Beyrut, Kahire, Roma, Tahran, Şam). Not: Hem işgali hem de sınır ötesi operasyonları kapsar.
Metin: En büyük sorumluluğu taşıyan kişilere odaklanır: siyasi liderler, askeri komutanlar, üstler. Not: Tarafsızlığı garanti eder; tüm taraflara uygulanır.
Metin: Hibrit model: Yargılama ve Temyiz Daireleri, uluslararası ve Filistinli yargıçlar, bağımsız savcı, sicil. Not: Kamboçya ve Sierra Leone gibi emsalleri takip eder.
Metin: Cenevre Sözleşmeleri, Roma Statüsü, ICJ danışma görüşleri, teamül insancıl hukuk, uyumlu olduğu yerlerde Filistin yasası. Not: Bağlayıcı uluslararası hukuku yerel meşruiyetle bütünleştirir.
Metin: Adil yargılama garantileri, masumiyet karinesi, yasal temsil, temyiz hakkı. Not: “Galip adaleti” suçlamalarını önler.
Metin: Mağdurlar katılabilir ve tazminat talep edebilir. ICJ tarafından verilen tazminatları, gönüllü katkıları ve mahkum edilen kişilerin varlıklarını almak için bir Mağdur Fonu kurulur. Not: ICJ’nin devlet düzeyindeki kararlarını bireysel ve topluluk tazminatlarına doğrudan bağlar.
Metin: Devletler, tutuklamalar, transferler ve kanıt sağlama konusunda işbirliği yapmalıdır. Cezalar, BM tarafından belirlenen devletlerde çekilir. Not: Genel Kurul kararları Bölüm VII yaptırımına sahip olmasa da, geniş meşruiyet ve anlaşmalar uyumu sağlar.
Metin: Mahkeme, 15 yıllık yenilenebilir bir yetkiyle kurulur. Genel Kurul’a yıllık raporlar; arşiv kayıtları BM gözetiminde. Not: Sorumluluğu ve tarihsel korunmayı sağlar.