https://amsterdam.ninkilim.com/articles/gaza_tribunal/pl.html
Kiedy oblężenie Gazy zostanie ostatecznie przełamane, a pierwsza fala dziennikarzy, śledczych ONZ i zespołów kryminalistycznych zyska dostęp, świat stanie w obliczu skali zniszczenia i strat ludzkich, która jest bezprecedensowa w nowoczesnej wojnie. Nawet teraz, przy ograniczonym dostępie i spornych danych, zarys dewastacji jest porażający. Jednak prawdziwe rozliczenie nadejdzie dopiero, gdy Gaza zostanie otwarta.
Na obszarze około 365 km² – niewiele większym od Detroit i około jednej trzeciej Hiroszimy – Gaza doświadczyła jednego z najintensywniejszych bombardowań na kilometr kwadratowy w zapisanej historii. Niezależne analizy sugerują, że Izrael zrzucił ponad 100 000 ton materiałów wybuchowych od października 2023 roku. Dla kontekstu: Hiroszima, zniszczona przez pojedynczą bombę atomową, pochłonęła równowartość 15 000 ton TNT. Gaza została zatem poddana niszczycielskiej mocy sześciu Hiroszim, skompresowanej na pasie, który już należy do najbardziej gęsto zaludnionych na świecie.
Porównania z II wojną światową podkreślają ekstremalność: Drezno (3900 ton), Hamburg (9000 ton) i Blitz nad Londynem (18 000 ton) – razem wciąż nie dorównują temu, co przeżyła Gaza. Jednak w przeciwieństwie do II wojny światowej, gdzie cele przemysłowe i wojskowe były znaczące, bombardowanie Gazy w przeważającej mierze zrównało z ziemią infrastrukturę mieszkalną. ONZ szacuje obecnie, że niemal 80 procent wszystkich struktur jest uszkodzonych lub zniszczonych, w tym szpitale, szkoły i systemy wodociągowe. Żadne współczesne środowisko miejskie nie zostało tak całkowicie zniszczone.
Oficjalne dane o ofiarach śmiertelnych z Ministerstwa Zdrowia Gazy – obecnie przekraczające 62 000 – odzwierciedlają tylko ciała odzyskane i zarejestrowane, często przez rozpadające się szpitale. Nie uwzględniają one osób nieuwzględnionych: tych wciąż uwięzionych pod gruzami, tych, którzy zginęli w niedostępnych strefach, oraz tych, którzy zmarli z głodu lub nieleczonych chorób.
Niezależne badania naukowe wskazują na wyższą rzeczywistość. The Lancet (2025) wykorzystał modele capture-recapture, aby wykazać, że zgony były zaniżone o około 41 procent w połowie 2024 roku. Badanie śmiertelności w Gazie przeprowadzone przez Nature oszacowało ponad 75 000 gwałtownych zgonów do stycznia 2025 roku, plus 8500 zgonów niegwałtownych z powodu głodu i braku opieki. Razem sugerują one prawdziwą liczbę ofiar zbliżającą się już do 80 000–90 000 istnień.
Zgony z powodu głodu są szczególnie przejmujące: pod koniec sierpnia 2025 roku monitory głodu wspierane przez ONZ potwierdziły klęskę głodu w północnej Gazie, z co najmniej 300 zgonami z głodu, w tym 117 dziećmi. Te liczby, podobnie jak tonaż bomb, należy traktować jako minimum. Pełne rozliczenie ujawni się dopiero, gdy możliwe będą systematyczne badania kryminalistyczne i epidemiologiczne.
Kiedy granice zostaną ostatecznie otwarte, abstrakcja stanie się namacalna. Dziennikarze udokumentują nie tylko ruiny, ale także codzienną walkę ocalałych. Misje ONZ rozpoczną mapowanie masowych grobów, zniszczonych dzielnic i kluczowej infrastruktury. Zespoły kryminalistyczne – pracując miejsce po miejscu – będą ekshumować ciała, określać przyczyny śmierci i identyfikować osoby za pomocą próbek DNA, dokumentacji dentystycznej i testów izotopowych. Epidemiolodzy opracują badania śmiertelności, aby prześledzić pośrednie zgony z powodu głodu, sepsy, nieleczonych ran i epidemii chorób.
Proces będzie skrupulatny. Każdy krater po bombie zostanie zarejestrowany, a fragmenty skatalogowane i dopasowane do znanych systemów uzbrojenia. Każda ruina szpitala zostanie oceniona na podstawie zapisów ataków i współrzędnych GPS. Każdy ekshumowany grób zostanie sfotografowany, skatalogowany i powiązany ze świadectwami. Podobnie jak w Srebrenicy czy Rwandzie, wynikiem będą góry dowodów – wizualnych, kryminalistycznych, świadectw – które razem tworzą niezaprzeczalny zapis.
Biorąc pod uwagę skalę dewastacji – dziesiątki tysięcy miejsc, ponad 100 000 zniszczonych struktur – nie będzie to praca miesięcy, lecz lat. Zakończy się kompleksowym raportem, który zarówno określi straty, jak i przypisze odpowiedzialność.
Rozliczenie może nie ograniczyć się do Gazy. W lipcu 2024 roku Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości orzekł, że przedsięwzięcie osadnicze Izraela na okupowanych terytoriach palestyńskich jest nielegalne według prawa międzynarodowego i nakłada obowiązki na państwa oraz system ONZ do działania. To orzeczenie, w połączeniu z potwierdzoną klęską głodu i dewastacją Gazy, zapewnia solidną podstawę prawną dla szerszego procesu odpowiedzialności.
Trybunał dla Palestyny mógłby zostać ustanowiony pod auspicjami Zgromadzenia Ogólnego ONZ, z mandatem do badania zbrodni od 1948 roku, z dyskrecjonalną władzą do rozważania spraw z okresu przed 1948 rokiem w czasach mandatu brytyjskiego, gdzie istnieje wyraźny związek. Ten trybunał nie tylko ścigałby jednostki, ale także stworzyłby ostateczny historyczny zapis masowych wysiedleń, masakr, ekspansji osadniczej, systematycznej okupacji wojskowej i operacji eksterytorialnych.
Zgromadzenie Ogólne mogłoby przyjąć rezolucję w ramach procedury Uniting for Peace, ustanawiającą Trybunał i proszącą Sekretarza Generalnego ONZ o zawarcie porozumienia z Państwem Palestyna. Istnieją precedensy: Nadzwyczajne Izby w Kambodży oraz IIIM dla Syrii zostały ustanowione poprzez działania Zgromadzenia Ogólnego, gdy polityka Rady Bezpieczeństwa blokowała odpowiedzialność.
Rezolucja natychmiast ustanowiłaby niezależny mechanizm śledczy, którego zadaniem byłoby zachowanie dowodów i przygotowanie akt spraw – zapobiegając opóźnieniom w sprawiedliwości podczas tworzenia Trybunału.
Trybunał utrzymywałby centralne repozytorium dowodów, zharmonizowane ze standardami ICC i IIIM, zapewniając, że zapis zbrodni zostanie zachowany dla przyszłych pokoleń i będzie dostępny dla sądów krajowych na podstawie uniwersalnej jurysdykcji.
Dopóki Gaza nie zostanie otwarta, świat żyje w zawieszeniu między wiedzą a dowodem. Ale kiedy dostęp zostanie ostatecznie przyznany, ujawnienia mogą być tak przytłaczające, że wymuszą rozliczenie nie tylko z dewastacją Gazy, ale z wiekową historią bezkarności w Palestynie.
Podobnie jak Norymberga nie ograniczyła się do ostatnich bitew II wojny światowej, lecz określiła kryminalność całego reżimu, tak samo może powstać Trybunał dla Palestyny: uprawniony do rozpatrywania spraw od Nakby z 1948 roku do Gazy z 2025 roku i dalej.
Taki trybunał nie tylko zapewniłby odpowiedzialność, ale także zdefiniowałby historyczną prawdę: to, co spotkało naród palestyński przez pokolenia, nie było przypadkiem historycznym, lecz ciągiem zbrodni naruszających prawo narodów.
Tekst: Trybunał dla Palestyny („Trybunał”) zostaje ustanowiony jako niezależny organ sądowy do ścigania osób odpowiedzialnych za poważne naruszenia międzynarodowego prawa humanitarnego i praw człowieka popełnione w Palestynie oraz powiązanych lokalizacjach eksterytorialnych od 15 maja 1948 roku, z dyskrecjonalną władzą, po uzyskaniu zezwolenia sądowego, do badania zbrodni przed 1948 rokiem w ramach Mandatu Brytyjskiego, gdzie istnieje wyraźny związek z konfliktem i wystarczające dopuszczalne dowody. Nota: Rok 1948 zakotwicza Nakbę i początek zbrodni ery okupacyjnej; dyskrecjonalna jurysdykcja przed 1948 rokiem umożliwia badanie zabójstw i masakr z czasów mandatu.
Tekst: (a) Zbrodnie wojenne; (b) Zbrodnie przeciwko ludzkości; (c) Ludobójstwo; (d) Terroryzm, jak określono w odpowiednich traktatach i prawie palestyńskim, gdzie jest to zgodne z międzynarodowymi standardami. Nota: Obejmuje zarówno klasyczne zbrodnie międzynarodowe, jak i terroryzm przeciwko cywilom/obiektom dyplomatycznym, zapewniając, że wczesne i późniejsze zbrodnie mieszczą się w jurysdykcji.
Tekst: Od 15 maja 1948 roku do chwili obecnej, z dyskrecjonalną władzą przed 1948 rokiem. Zakres terytorialny: Gaza, Zachodni Brzeg, Wschodnia Jerozolima i czyny eksterytorialne (np. Bejrut, Kair, Rzym, Teheran, Damaszek). Nota: Obejmuje zarówno okupację, jak i operacje eksterytorialne.
Tekst: Skupia się na osobach ponoszących największą odpowiedzialność: przywódcach politycznych, dowódcach wojskowych, przełożonych. Nota: Zapewnia bezstronność; dotyczy wszystkich stron.
Tekst: Model hybrydowy: Izby Orzekające i Apelacyjne, międzynarodowi i palestyńscy sędziowie, niezależny prokurator, rejestr. Nota: Podąża za precedensami, takimi jak Kambodża i Sierra Leone.
Tekst: Konwencje Genewskie, Statut Rzymski, opinie doradcze ICJ, zwyczajowe prawo humanitarne, prawo palestyńskie, gdzie jest zgodne. Nota: Integruje wiążące prawo międzynarodowe z lokalną legitymacją.
Tekst: Gwarancje uczciwego procesu, domniemanie niewinności, reprezentacja prawna, prawo do apelacji. Nota: Zapobiega oskarżeniom o „sprawiedliwość zwycięzców”.
Tekst: Ofiary mogą uczestniczyć i żądać reparacji. Ustanawia Fundusz Ofiar do przyjmowania reparacji przyznanych przez ICJ, dobrowolnych składek i aktywów osób skazanych. Nota: Bezpośrednio łączy orzeczenia na poziomie państwowym ICJ z reparacjami indywidualnymi i wspólnotowymi.
Tekst: Państwa powinny współpracować przy aresztowaniach, transferach i dostarczaniu dowodów. Kary odbywane są w państwach wyznaczonych przez ONZ. Nota: Chociaż rezolucje Zgromadzenia Ogólnego nie mają mocy egzekwowania na podstawie Rozdziału VII, szeroka legitymacja i porozumienia wygenerują zgodność.
Tekst: Trybunał ustanowiony z odnawialnym mandatem na 15 lat. Roczne raporty do Zgromadzenia Ogólnego; rekordy archiwalne pod opieką ONZ. Nota: Zapewnia odpowiedzialność i zachowanie historyczne.